ΝΟΜΟΣΚΟΠΙΟ
https://www.technologismiki.com/nomos/index.html?nomos_poleo.php
Le Cabanon a Cap Martin |
Κατεβάστε το ΦΕΚ του νόμου 4495/2017 εδώ
Μια νέα διαδικασία έκδοσης οικοδομικών αδειών προβλέπει το σχέδιο νόμου για τα αυθαίρετα που κατέθεσε προχθές στη Βουλή το υπουργείο Περιβάλλοντος. Η πιο ενδιαφέρουσα αλλαγή είναι ότι στις «απλές» περιπτώσεις, σε περιοχές που έχουν κτηματογραφηθεί, η οικοδομική άδεια θα εκδίδεται αυτόματα με την υποβολή των απαραίτητων μελετών και δικαιολογητικών.
Συγκεκριμένα, προβλέπονται τρεις τύποι αδειών: η «κοινή» οικοδομική άδεια, η άδεια εργασιών μικρής κλίμακας (για γεωτρήσεις, προσωρινές κατασκευές, κοπή δένδρων εντός σχεδίου ή ΖΟΕ, τοποθέτηση σκαλωσιάς, πέργκολας άνω των 50 τ.μ. κ.ά.) και προϋπολογισμό έως 25.000 ευρώ και η προέγκριση οικοδομικής άδειας (υποχρεωτική για κτίρια άνω των 3.000 τ.μ. και στις περιπτώσεις που την οικοδομική άδεια εκδίδει άλλος φορέας λ.χ. ναοδομία).
Ο τρόπος έκδοσης της οικοδομικής άδειας είναι διαφορετικός ανάλογα με την περιοχή, τη θέση, το μέγεθος και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα του κτιρίου. Προβλέπονται τρεις κατηγορίες:
Κατηγορία 1
• Κτίριο κατοικιών άνω των 2.000 τ.μ., ειδικό κτίριο (λ.χ. σχολείο) εντός σχεδίου άνω των 1.000 τ.μ.
• Κτίριο κατοικίας σε εκτός σχεδίου περιοχή που δεν έχει κτηματογραφηθεί ή σε μη άρτιο κατά τον κανόνα γήπεδο.
• Προσθήκη άνω του 50%.
• Κατασκευές σε διατηρητέα ή μνημεία.
• Κατασκευές σε επαφή με ρέματα, γραμμή αιγιαλού.
Η άδεια εκδίδεται εντός μήνα ύστερα από έλεγχο της υπηρεσίας δόμησης.
Κατηγορία 2
• Ανέγερση κτιρίου εντός οικισμού προ του 1922, νομιμοποίηση κτιρίων ή κατασκευών, εργασίες σε οικόπεδα όπου προβλέπεται αυτοψία από την πολεοδομία. Η άδεια εκδίδεται από την πολεοδομία σε δύο μήνες.
Κατηγορία 3
• Κτίρια κατοικίας έως 2.000 τ.μ. και ειδικών χρήσεων έως 1.000 τ.μ.
• Κατοικία σε εκτός σχεδίου κτηματογραφημένη περιοχή.
• Προσθήκη σε νόμιμη κατοικία έως 50%.
• Κατασκευή πισίνας, αλλαγή διαρρύθμισης.
Οι άδειες εκδίδονται αυτόματα μετά την ηλεκτρονική υποβολή του φακέλου με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και τις μελέτες.
Οσον αφορά τη διάρκεια ισχύος, η προέγκριση ισχύει για ένα έτος για τα κτίρια έως 5.000 τ.μ. και δύο έτη για τα μεγαλύτερα. Η οικοδομική άδεια ισχύει για 4 χρόνια, εκτός αν πρόκειται για κτίρια άνω των 5.000 τ.μ. που ισχύει για 6 χρόνια. Αδειες κατεδαφίσεων, εκσκαφών, κοπής δέντρων έχουν ισχύ ενός έτους. Οι άδειες νομιμοποίησης αυθαιρέτων δεν έχουν χρονικό περιορισμό. Οι έλεγχοι είναι υποχρεωτικοί για κάθε έργο που εκτελείται με οικοδομική άδεια και διενεργούνται από τους ιδιώτες ελεγκτές δόμησης. Χωρίζονται σε τρία είδη: αρχικός (μετά την ολοκλήρωση του οπλισμού θεμελίωσης και του υπογείου), ενδιάμεσος (μετά την ολοκλήρωση του φέροντος οργανισμού) και τελικός (μετά την ολοκλήρωση του κτιρίου). Ενας έλεγχος (τελικός) πραγματοποιείται σε εργασίες επισκευής ή προσθήκης, δύο έλεγχοι (αρχικός και τελικός) σε νέα κτίρια και προσθήκες έως 2.000 τ.μ. και τρεις έλεγχοι στα μεγάλα κτίρια.
Την επανίδρυση των παλαιών «νομαρχιακών» πολεοδομιών, για όσους δήμους δεν έχουν καταφέρει να φτιάξουν δική τους πολεοδομία, προβλέπει το σχέδιο νόμου που κατέθεσε το υπουργείο Περιβάλλοντος στη Βουλή. Η αιτία είναι απλή: επτά χρόνια από την ψήφιση τον «Καλλικράτη», στην πλειονότητά τους οι δήμοι εξακολουθούν να μην έχουν ιδρύσει δικές τους υπηρεσίες. Ενώ δεν λείπουν και οι «παρεμβάσεις» των δημάρχων στο έργο των υπαλλήλων…
Μία από τις προβλέψεις του «Καλλικράτη» (ν. 3852/2010) που συνάντησε εξαρχής σημαντικές αντιδράσεις ήταν η «διάλυση» των παλαιών νομαρχιακών πολεοδομιών (που εξυπηρετούσαν πολλούς δήμους) και η σταδιακή μεταβίβαση σε κάθε δήμο της σχετικής αρμοδιότητας. Εκτός από τις αντιρρήσεις επί της αρχής (δηλαδή, το κατά πόσον οι δήμοι είναι αρκετά ώριμοι στη διαχείριση των πολεοδομικών τους ζητημάτων), το κυριότερο πρόβλημα ήταν η στελέχωση λειτουργικών υπηρεσιών σε μια εποχή δραστικών περικοπών. Η δημιουργία των νέων υπηρεσιών πήρε παράταση έως το 2012 και κατόπιν μετατέθηκε ασαφώς στο μέλλον.
Το σχέδιο νόμου περί αυθαιρέτων και δόμησης, που κατατέθηκε προχθές για έλεγχο στην Κεντρική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή, προβλέπει την επαναφορά της αρμοδιότητας σε ανώτερο επίπεδο, εφόσον οι δήμοι δεν έχουν προχωρήσει. «Στις περιπτώσεις που οι δήμοι δεν έχουν συστήσει, ή αδυνατούν να συστήσουν υπηρεσία δόμησης, ή διαθέτουν υπηρεσία δόμησης που δεν καλύπτει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία της, συστήνεται με απόφαση του γενικού γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης, μια υπηρεσία δόμησης με χωρική αρμοδιότητα των προαναφερόμενων δήμων ανά περιφερειακή ενότητα», αναφέρεται. Οι προϋποθέσεις για τη λειτουργία και οργάνωση των υπηρεσιών δόμησης καθώς και τα κριτήρια για τη κατ’ ελάχιστον στελέχωση αυτών θα οριστούν με απόφαση των υπουργών Περιβάλλοντος και Εσωτερικών.
Το πρόβλημα
Για ποιο λόγο κρίθηκε αναγκαία η επιστροφή στο προηγούμενο σύστημα; Σύμφωνα με την ηλεκτρονική πύλη e-poleodomia, σε όλη την Ελλάδα λειτουργούν σήμερα 141 πολεοδομίες. Σε πολλές περιφερειακές ενότητες (νομοί), όλοι οι δήμοι εξακολουθούν να εξυπηρετούνται από μία μόνο υπηρεσία: τα Ιωάννινα (8 δήμοι), οι Σέρρες και τα Χανιά (7 δήμοι), η Καρδίτσα (6 δήμοι), η Δράμα (5 δήμοι), η Ξάνθη και η Ροδόπη (4 δήμοι), η Θεσπρωτία, η Καστοριά, η Πιερία, η Πρέβεζα και η Φλώρινα (3 δήμοι), τα Γρεβενά, η Ευρυτανία, το Κιλκίς και η Φωκίδα (2 δήμοι).
Το πρόβλημα είναι σύνθετο στα νησιά, όπου η μετακίνηση από το ένα νησί στο άλλο προϋποθέτει αρκετά έξοδα και χρόνο. Για παράδειγμα, στα Δωδεκάνησα η πολεοδομία Ρόδου εξυπηρετεί την Τήλο, τη Χάλκη και το Καστελλόριζο, η Κως εξυπηρετεί και τη Νίσυρο, η Κάλυμνος εξυπηρετεί και την Πάτμο, το Αγαθονήσι, την Αστυπάλαια και τους Λειψούς, η Κάρπαθος και την Κάσο, ενώ δική τους πολεοδομία ίδρυσαν μόνο η Σύμη και η Λέρος.
Στην Αττική, το πρόβλημα είναι διαφορετικό: ο όγκος της δουλειάς. Για παράδειγμα, η πολεοδομία της Αγίας Παρασκευής εξακολουθεί να εξυπηρετεί Χαλάνδρι, Φιλοθέη-Ψυχικό, Παπάγου-Χολαργό, Πεντέλη και Βριλήσσια. «Η ταλαιπωρία των πολιτών περνά σε εμάς που δεν έχουμε αρκετούς υπαλλήλους για να τους εξυπηρετήσουμε», εξηγεί ο διευθυντής της πολεοδομίας Δημ. Κλεφτοδήμος. «Πλέον προχωρήσαμε σε διαδημοτικές συνεργασίες για να ανταποκριθούμε – για παράδειγμα στις αυτοψίες “δανειζόμαστε” έναν μηχανικό του εξυπηρετούμενου από εμάς δήμου».
Οι δυσλειτουργίες των πολύ μεγάλων ή πολύ μικρών πολεοδομικών γραφείων απασχόλησαν και τον Συνήγορο του Πολίτη και την ΕΜΔΥΔΑΣ, που ζήτησαν πολλάκις τη στελέχωση των υπηρεσιών. Ομως το πρόβλημα στις νέες πολεοδομίες δεν είναι μόνο η ελλιπής στελέχωση, αλλά κάποιες φορές… και οι «παρεμβάσεις» των δημάρχων! Χαρακτηριστικό είναι ότι τον Μάρτιο του 2017 ο γενικός διευθυντής Πολεοδομίας του υπουργείου Περιβάλλοντος Γιώργος Γκανασούλης χρειάστηκε να εκδώσει εγκύκλιο (έπειτα από συγκεκριμένη καταγγελία για επέμβαση δημάρχου), υπενθυμίζοντας ότι μόνο οι υπάλληλοι των υπηρεσιών δόμησης είναι αρμόδιοι από τον νόμο και «κάθε εμπλοκή, ενέργεια ή παρέμβαση αναρμόδιων οργάνων στις ανωτέρω διαδικασίες, ουδεμία ισχύ έχει»…
ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΑΛΙΟΣ
Νέα δεδομένα φέρνει ο νέος νόμος αυθαιρέτων που κατατέθηκε πρόσφατα στη Βουλή και θα ισχύσει σύμφωνα με την κυβέρνηση σε 45 μέρες, πριν δηλαδή τη λήξη του νόμου 4178/2013. Μάλιστα, η πρώτη εκτίμηση είναι ότι συμφέρει στους έχοντες αυθαίρετο να αναμένουν τον νέο νόμο, εκτός ίσως από κάποιες πολύ δύσκολες περιπτώσεις, όπως είναι τα αυθαίρετα που βρίσκονται σε προστατευόμενες περιοχές και σε παραδοσιακούς οικισμούς, καθώς το πρόστιμο εκεί αυξάνεται κατά 20%.
Τι θα γίνει με τα «παλιά» αυθαίρετα
Ως ημερομηνία ορόσημο για οποιαδήποτε τακτοποίηση αυθαιρέτου παραμένει η 28/07/2011.
Προβλέπεται όμως, σειρά ρυθμίσεων που διευκολύνουν τον πολίτη να τακτοποιήσει τις παλιές του εκκρεμότητες και να προσαρμοστεί πλέον στα νέα πολεοδομικά δεδομένα. Συγκεκριμένα:
Πώς μπορεί να μειωθεί κι άλλο το πρόστιμο
Πότε θα γίνεται Στατικός Έλεγχος
Μελέτη στατικής επάρκειας θα πραγματοποιείται για κάθε αυθαίρετη κατασκευή και θα προσκομίζεται εντός προθεσμίας 3 ετών από την ημερομηνία υπαγωγής για τα κτήρια σπουδαιότητας Σ4 (κτήρια τηλεπικοινωνιών, ενέργειας, κ.ά.), Σ3 (κτήρια συνάθροισης κοινού) και 5 ετών για τα κτήρια σπουδαιότητας Σ2 (κατοικίες, γραφεία). Για τα κτήρια που έχουν ήδη υπαχθεί στον ν. 4178/2013, η υποχρέωση υποβολής μελέτης στατικής επάρκειας ή τεχνικής έκθεσης, εφ' όσον απαιτείται, θα γίνεται κατά τη σύνταξη της ταυτότητας κτηρίου.
Σε ποιές περιπτώσεις δε θα γίνεται στατική μελέτη
Δεν θα απαιτείται υποβολή μελέτης στατικής επάρκειας, αλλά τεχνική έκθεση αρμόδιου μηχανικού στις ακόλουθες περιπτώσεις:
Τι γίνεται με τα «νέα» αυθαίρετα
Διαχωρίζονται τα μικρά από τα μεγάλα αυθαίρετα
Γίνεται διαχωρισμός των μικρών πολεοδομικών παραβάσεων που έχουν περιορισμένο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, από τις μεγάλες αυθαιρεσίες. Για τις μικρές παραβάσεις θα προβλέπεται μόνο διοικητική διαδικασία επιβολής κυρώσεων, χωρίς ποινική δίωξη, καθώς και μικρότερα πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκεται η αποσυμφόρηση της δικαιοσύνης, ώστε να καταστεί ταχύτερη η εκδίκαση των σημαντικών υποθέσεων.